Wijkgericht aardgasvrij: veel winst en goede wil in de hele buurt
Een woning van het aardgas afhalen is niet zo ingewikkeld. Een heel stadsdeel met ruim 2.000 woningen helpen verduurzamen met instemming van alle betrokkenen is een stuk spannender. P2’er Maike van Grootel begeleidt als regisseur voor de gemeente Amsterdam de wijkgerichte aanpak aardgasvrij in Nieuw-West. De Wildemanbuurt is een van de eerste buurten die van het gas afgaat. “Zo gaaf dat iedereen het lef en de wil had om het echt samen te doen.”
“In de Wildemanbuurt wilden we iedereen meekrijgen,” vertelt Maike enthousiast. “Bewoners, scholen, ondernemers, maar ook de woningcorporaties, bewonersorganisaties en de energie- en gasbedrijven.” Voor haar aanpak heeft Maike elementen gebruikt uit de P2-methode Verbindend Onderhandelen. Deze manier van samenwerken houdt rekening met de belangen van alle betrokkenen en brengt ze met zoveel mogelijk draagvlak en ieders eigen inbreng in lijn met elkaar.
Participatie bevorderen
“Ik ben begonnen met de issues en werkzaamheden van alle partijen rond het project in kaart te brengen. Zo kregen ook de bewoners van de Wildemanbuurt -grotendeels huurders en voor een klein deel huiseigenaren- een brief over de plannen met een verzoek zich te melden om mee te denken en te praten.” Andere manieren om de participatie in een buurt te bevorderen, zijn het opzetten van informatiestands en bijeenkomsten op markten en in buurthuizen. Op die manier ontstaat er volgens Maike vaak al snel een actief groepje met mensen die graag willen participeren. Ook VVE’s, de bewonersvereniging en gebiedsmakelaars worden bij het participatieproces betrokken. “Zij kennen de buurt en weten waarmee je rekening moet houden. Van bewoners met weerstand tot lastige bodemsituaties in bepaalde straten”, aldus Maike.
Scenario’s uitwerken
Via de Amsterdamse City Deal waren de verschillende woningcorporaties in gesprek met elkaar. Die werden ook betrokken, net als andere stakeholders zoals Waternet, Liander en Vattenvall. “Op basis van de verschillende gesprekken hebben we samen een aantal scenario’s uitgewerkt met daarin alle verschillende aspecten op een rij. De belangrijkste criteria waren steeds de laagste maatschappelijke kosten, duurzaamheid en minimale overlast voor de wijk.” In een draagvlaksessie heeft Maike vervolgens met de betrokken partijen op basis van de criteria een keuze gemaakt voor het beste scenario. In de Wildemanbuurt is er bijvoorbeeld voor gekozen om het gebied wat te vergroten en meer woningen aardgasvrij te maken. Dat schaalvoordeel zorgde weer voor minder maatschappelijke kosten.
Weerstand wegnemen
Wat opviel in deze buurt was dat wel of geen aardgas voor de meeste bewoners helemaal geen groot issue was. Zij wilden vooral weten of de renovaties die al stonden gepland, geen vertraging op zouden lopen en hoe het zat met de kosten. “Je moet hier transparant in zijn, dat neemt weerstand weg. De corporatie heeft een onafhankelijk bureau ingeschakeld om de nieuwe en oude energielasten met elkaar te vergelijken. Toen bleek dat bewoners niet méér gingen betalen, gingen ze akkoord.” Huiseigenaren hebben vaak specifieke vragen over hoe je de dingen regelt binnen de VvE en op welke manier je de eigen keuken aanpast. Gesprekken met hen gaan binnenkort van start.
Zo kunnen de werkzaamheden niet alleen sneller verlopen, maar bespaar je met een breed draagvlak ook de nodige kosten en verminder je overlast in de openbare ruimte.”
Door met deze aanpak de opgaves te bekijken vanuit een gemeenschappelijk belang en een breed perspectief, wordt het mogelijk om processen zo effectief mogelijk in te richten. “Zo kom je onder de grond bijvoorbeeld de nodige gietijzeren gasleidingen tegen die vervangen moeten worden wanneer er werkzaamheden zijn in de grond. Nogal een desinvestering als twee jaar later alle gasleidingen weer weg kunnen. Dan zoek je samen naar een oplossing zonder dat de kosten te hoog worden.”
Concreet uitvoeringsplan
Het eindresultaat van het Wildemanproject is een wijkuitvoeringsplan waarin alles is vastgelegd, van tijdspad tot kosten en de afzonderlijke rollen van alle betrokken partijen. Dit plan is ook door iedereen ondertekend. “Als een vastgoedeigenaar of corporatie een gebiedsgerichte subsidie wil aanvragen, moeten zij eerst dit plan kunnen laten zien. Het mooie hiervan is dat er pas iets gebeurt als alle partijen het er met elkaar over eens zijn en hun handtekening hebben gezet. Het gezamenlijke plan is dus een vereiste. Je maakt het ook niet voor een gebouw, maar voor een hele wijk.” Een andere verbindingsbriljant die Maike noemt, is dat de corporaties De Alliantie en Stadgenoot in gesprek zijn om hun aardgasvrij-werkzaamheden voor de verschillende naast elkaar gelegen flats op elkaar af te stemmen. “Zo kunnen de werkzaamheden niet alleen sneller verlopen, maar bespaar je met een breed draagvlak ook de nodige kosten en verminder je overlast in de openbare ruimte.”
Gestandaardiseerde wijkaanpak
Het Wildemanbuurtproject brengt in de praktijk wat de verschillende organisaties in de Amsterdamse City Deal op papier al hadden afgesproken: samenwerken aan een duurzame en betaalbare energievoorziening zonder aardgas. Ook Maike is blij het met het eindresultaat waar iedereen in de wijk van profiteert, nu de uitvoeringsfase echt gestart is. “Zo gaaf dat alle partijen het lef en de wil hebben gehad om dit met elkaar te doen. Al die ervaringen neem ik als regisseur weer mee naar de komende projecten in andere buurten. Zo updaten we continu onze wijkaanpak, zodat je die je flexibel aan de situatie kunt aanpassen.”
Meer weten? Neem rechtsreeks contact op met Maike van Grootel.
