De uitdaging

Klimaatverandering zorgt steeds vaker voor extreme piekbuien en hoge waterstanden in de Maas en de aanvoerende beken. Om ‘s-Hertogenbosch en omliggende gemeenten te beschermen tegen flinke wateroverlast, moet er bij extreem meer dan 36 miljoen kuub water verwerkt kunnen worden. Dat vraagt om slimme combinaties van water vasthouden, bergen en afvoeren.

Hoogwater Maas bij Empel in 2024

Maar ruimte is schaars. Woningbouw, infrastructuur, natuur, energie en recreatie – al deze opgaven concurreren om dezelfde ruimte. Binnen het programma Howabo (Hoogwater Aanpak Brabant Oost) zoeken negen partijen gezamenlijk naar een combinatie van maatregelen die rekening houdt met ieders belangen. Een integrale afweging is gewenst.

De vraag aan ons

In een samenwerkingsovereenkomst hebben twee waterschappen, vijf gemeenten, Rijkswaterstaat en Provincie Noord-Brabant bepaald het programma Howabo in gezamenlijkheid op te stellen. Een programma dat overigens onder de Omgevingsvisie van de provincie komt te hangen. Hoe neem je zoveel verschillende partijen mee in een proces dat moet leiden tot een gedragen en uitvoerbaar programma? 

Onze aanpak

In 2024 is Wieke, in opdracht van de waterschappen Aa en Maas en De Dommel, toegevoegd aan het kernteam van Howabo. Als omgevingsmanager heeft ze het proces, wat in de afgelopen jaren goed is ingezet, inzichtelijk gemaakt en verder uitgewerkt. De verkenningsfase, die al snel 2,5 jaar duurt, heeft ze met het kernteam opgeknipt in logische, overzichtelijke stappen. Het procesontwerp op hoofdlijnen is gevisualiseerd. Zo werd voor alle betrokkenen duidelijk: waar staan we nu, en waar werken we naartoe? 

Daarna heeft ze de eerstvolgende processtap uitgewerkt: komen tot een combinatie van maatregelen, gebaseerd op elf oplossingsrichtingen die onderzocht zijn. In een reeks van werksessies hebben de partnerorganisaties de thema’s geïdentificeerd die een verdere uitwerking nodig hebben. Ofwel, aandachtspunten die belangrijk zijn om op tafel te leggen. Cruciaal voor de steun van partnerorganisaties en ook voor andere (representanten van) stakeholders. Alleen als de aandachtspunten voldoende zijn geadresseerd is er steun voor de combinatie van maatregelen, inclusief de consequenties er van. Denk aan het onder water zetten van een gebied, het aanbrengen of aanpassen van een dijk of een stuw. Ook de onderbouwing van de haalbaarheid in feiten en cijfers komt aan de orde. Er is al werkende weg beweging is de juiste richting. 

Het resultaat tot nu toe

De betrokken partijen herkennen nu beter dat ze in een proces zitten, waarin nog veel onbekend is. De voor hen belangrijke thema’s krijgen aandacht. Daarnaast is het samen creatief zoeken in plaats van een oplossing voorgeschoteld krijgen. Als kernteam kunnen we nu planmatiger werken en hebben meer regie op het procesverloop wat plaatsvindt op verschillende niveaus. 

Waarom dit werkt

Door de procesregie goed vorm te geven, te visualiseren en uit te voeren ontstaat er een constuctieve werkmodus die leidt tot het gewenste resultaat. Zo kan er vertrouwen, solidariteit, lef en uiteindelijk investeringsbereidheid ontstaan voor het toekomstige Programma Howabo. We zijn er nog niet, dus wordt vervolgd!